Conflictarcheologie

Conflictarcheologie is een term die gebruikt wordt voor archeologisch, historisch en bouwhistorisch onderzoek naar resten van krijgshandelingen. Het is een vorm van onderzoek die niet gebonden is aan een bepaalde periode, veldslagen en militaire bouwwerken vanaf de Romeinse tijd tot aan de laatste wereldoorlogen vallen onder deze tak van archeologisch onderzoek. Doordat de Tweede Wereldoorlog in Nederland echter de meeste impact heeft gehad op het bodemarchief ligt de nadruk in de conflictarcheologie hier wel op deze periode.

Opmars in archeologisch onderzoek

Het is opvallend dat de belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog de laatste jaren geweldig in opmars is. Dit heeft mogelijk te maken met het feit dat de generatie die nauw betrokken is geweest met deze oorlog langzaam aan het verdwijnen is en de beladenheid en de scherpe kantjes aan het verdwijnen zijn. Hierdoor kan er ongetwijfeld makkelijker met deze oorlog omgegaan worden en ook voormalige “taboe”-onderwerpen bespreekbaar worden gemaakt. Het is evenwel zaak om voor het verdwijnen van de vooroorlogse generatie zo veel mogelijk informatie en verhalen vast te leggen, voor dat dit niet meer mogelijk is.

Deze vergrote belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog uit zich ook in de archeologie. Werden voorheen de sporen en vondsten uit deze periode als verstoring of vervuiling beschouwd, tegenwoordig begint men de waarde er van in te zien. In het buitenland bestond dat besef al langer en daar wordt al volop onderzoek gedaan naar de krijgsgeschiedenis. Waarschijnlijk is daar de Eerste Wereldoorlog van invloed geweest en komt de (wetenschappelijke) belangstelling pas los een aantal jaren na de laatste krijgshandelingen. Ook de moderne informatiemaatschappij, waarin door het internet veel meer en sneller informatie beschikbaar is, speelt hier zeker een rol in. Daarnaast zorgt de toenemende vergrijzing voor een grote groep actieve ouderen, die vaak een grote interesse hebben in het verleden, zoals hun eigen jeugdjaren of de stamboom van de familie.

Wat kan BAAC u bieden?

BAAC heeft ruime ervaring met onderzoek naar de Eerste Wereldoorlog (Vlaanderen), Tweede Wereldoorlog en conflictarcheologie in het algemeen. We hebben tientallen onderzoeken verricht op dit gebied, zowel bureaustudies als archeologisch en bouwhistorisch veldwerk. Voor dit veldwerk heeft BAAC een aantal ervaren en enthousiaste archeologen in dienst, voorzien van de vereiste certificaten op het gebied van veiligheid, milieu en OCE.

Combinatie met explosievenopsporingsbedrijven

Omdat onderzoek naar resten uit de Tweede Wereldoorlog vaak de aanwezigheid van munitie met zich meebrengt, wordt het veldwerk doorgaans in combinatie met een explosievenopsporingsbedrijf uitgevoerd. In het verleden was het gebruikelijk dit soort onderzoek voorafgaand aan het archeologisch onderzoek uit te voeren, maar dit zorgde voor verstoring van het bodemarchief en verlies van nuttige gegevens. Bij BAAC worden beide takken van onderzoek gelijktijdig uitgevoerd, waarbij de archeologen als het ware over de schouder van de OCE-deskundige meekijken. Hierdoor worden archeologisch waardevolle sporen en voorwerpen eerder herkend en geregistreerd. Daarnaast kan het voorkomen dat de archeologen munitie aantreffen, waarbij dan de expertise van de OCE-ers van pas kan komen. Goede voorbeelden van samenwerking tussen archeologen van BAAC en explosievenopsporingsbedrijven zijn de onderzoeken te Ooijen-Wanssum, Soesterberg en regio ‘s-Hertogenbosch (met Explosive Clearance Group – ECG),  Deventer-Brinkgreven (met Leemans Speciaalwerken), de Perimeter van Oosterbeek (met AVG Explosieven Opsporing Nederland) en Venlo-Kazernekwartier (met Armaex).

Meer informatie?

In de handreiking “Samenloop archeologie en explosievenopsporing”, uitgebracht door het SIKB staat verder uitgelegd hoe veilig te werken met behoud van archeologische waarden. Daarnaast onderhoudt BAAC nauwe contacten met heemkundekringen, oorlogsmusea en verzamelaars, teneinde een zo goed mogelijke rapportage te kunnen leveren.

Heeft u vragen over conflictarcheologie en wat wij voor u kunnen betekenen bij uw project? Neem dan contact met ons op.

Referentieprojecten:

• Oosterbeek, Perimeter (Slag om Arnhem)
• Venlo, Kazerneterrein (Spaans fort, kazerne, Duitse inval, internering krijgsgevangenen)
• Deventer, Brinkgreven (tankgracht, bevrijding 1945)
• Veldhoven, Habraken (munitiedepot,Operatie Bodenplatte)
• Oosterhout, Park 15 (Britse geschutstellingen 1944-1945)
• Asten, Loverbosch (Britse geschutstellingen, Peeloffensief 1944)
• Doorwerth, Utrechtseweg (Slag om Arnhem)
• Austerlitz, Franse Kamp (Frans kampement tijd van Napoleon)
• Gennep, Genneperhuis (bevrijding Gennep 1945)
• Mook, Middelweg (sporen Operatie Plunder)
• Mariaheide, Pater Visserslaan (bureauonderzoek Duitse tank)
• Milheeze Noord (Duitse PAK-opstelling)
• Veldhoven, Zilverackers (legeroefening WO I)
• Breda, De Wig (Duitse anti-ankgracht)
• Reusel, Kruisstraat (schuttersputten, granaatinslagen, schuilkelder 1944)