Een rapport vol bronstijdverhalen. Dat is het resultaat van jarenlang onderzoek direct langs de A15, ten westen van de McDonald’s Oosterhout Park 15. Aan het eind van de vorige eeuw is het gebied tussen de Rietgraaf en de Rietgraafsingel, waar zich nu een groot bedrijvenpark bevindt, een rustig, landelijk gebied met weilanden. Toch is het hier niet altijd zo rustig geweest. Millennia geleden is hier al met tussenpozen sprake van bedrijvigheid geweest.
Ligging van de zeven erflocaties uit de midden-bronstijd
Tussen november 2015 en januari 2016 heeft BAAC in opdracht van Park 15 Logistics B.V. voor een gebied van circa 4 hectare het laatste archeologische onderzoek uitgevoerd. Tijdens deze opgraving zijn een indrukwekkende hoeveelheid vondsten en grondsporen aangetroffen. De oudste vondsten hebben een datering in het midden- en laat-neolithicum (4200-2000 voor Chr.). Verspreid over het terrein zijn niet alleen enkele vuurstenen werktuigen en bewerkingsafval gevonden maar ook verschillende fragmenten aardewerk uit deze periode. Vermoedelijk is het gebied tijdens het neolithicum kortstondig bewoond geweest en is geen sprake van langdurige bewoning.
Bronstijdverhalen
Dat de mens zich aanpaste aan de landschappelijke situatie blijkt wel uit het ontbreken van sporen van menselijke aanwezigheid in de vroege bronstijd (2000-1800 voor Chr.). Door wisselingen in de ligging en activiteiten van de riviergeul(en) wordt het gebied aan het eind van het neolithicum natter en ongeschikt voor bewoning. Pas in de loop van de midden-bronstijd (1800-1100 voor Chr.) zijn de landschappelijke omstandigheden weer zodanig gunstig dat mensen zich hier voor langere tijd vestigen. Het gebied blijft dan vierenhalve eeuw (1650/1600-1250/1200 voor Chr.) permanent bewoond. In een opvallend open rivierenlandschap met uitgestrekte graslanden werden op de hogere delen erven met boerderijen ingericht en akkers aangelegd. In totaal zijn zeven erflocaties teruggevonden. Deze zijn niet allemaal gelijktijdig bewoond geweest. Vermoedelijk waren telkens twee erven in gebruik en is gedurende deze vierenhalve eeuw van bewoning wel eens gewisseld van erflocatie. In de rapportage wordt uitgebreid ingegaan op de indeling van de erven en het uiterlijk en de bouwconstructie van de boerderijen. Hierbij wordt ook een vergelijking gemaakt met bekende vindplaatsen uit dezelfde periode.
Veldfoto van huis 9 na het couperen van alle paalkuilen.
Na de bronstijd
Het verdwijnen van de nederzetting aan het eind van de midden-bronstijd heeft vermoedelijk te maken met een vernatting van het terrein door activiteiten van een nabij gelegen geul. Pas in de vroege ijzertijd (800-500 voor Chr.) wordt het gebied tijdelijk weer bewoonbaar. Verspreid over het terrein zijn, zowel op de voormalige hogere delen als ter hoogte van de dan opgevulde laagte, drie erflocaties aangetroffen. In hoeverre deze erven gelijktijdig in gebruik zijn geweest, is onduidelijk. De bewoonbare situatie is overigens van korte duur. Vanaf de midden-ijzertijd (500-250 voor Chr.) is de invloed van oppervlaktewater zo groot dat het gebied alleen nog als akker- en weidegrond gebruikt kon worden en de rust in het gebied is teruggekeerd.
Deze situatie blijft tot in de nieuwe tijd standhouden. Opvallend is dan ook de vondst van een geïsoleerd liggende waterkuil uit de vroege middeleeuwen. De interpretatie van deze waterkuil blijft vooralsnog een mysterie. Voor wie nieuwsgierig is geworden… Het rapport vol bronstijdverhalen wordt gedrukt door SPA-uitgevers en is binnenkort ook verkrijgbaar via het e-depot.
Linde, C.M. van der & E.A.G. Ball (red.), 2023: Bronstijdverhalen…Huizen, haarden en een sikkel in het stroomgebied van de Ressen De opgraving van Oosterhout-Park 15, BAAC-rapport A-15.0236, ’s-Hertogenbosch.
