Akemi Kaneda, aardewerkspecialist middeleeuwen en Nieuwe tijd met een Japanse sojafles uit Venlo.
Wat doe jij in de vakantie? Onze archeologen kunnen zelfs op vakantie het niet laten om met hun mooie vak bezig te zijn. Zo is aardewerkspecialist Middeleeuwen/Nieuwe tijd Akemi Kaneda in haar vakantie op onderzoek gegaan in de stad Dejima in Japan. Zij heeft in het bijzonder gekeken naar Japanse flessen, die ze ook regelmatig tussen afval uit waterputten, grachten en ophogingslagen uit bijvoorbeeld Amsterdam, Utrecht en Venlo tegen komt.
In Dejima is van 1641-1859 een Nederlandse handelspost geweest. Sinds 1951 zijn verschillende onderzoeken (waaronder archeologisch onderzoek) uitgevoerd naar deze handelspost. Vanuit Dejima zijn onder andere Japanse flessen verhandeld naar Nederland. Een van de flessen is een sojafles met een opschrift “JAPANSCH ZOYA”. Dit geeft goed de nauwe relatie tussen Nederland en Japan weer, vanwege de Nederlandse tekst op een Japans voorwerp. Deze sojaflessen zijn in de 19e eeuw in de plaats Hasami gemaakt in speciale ovens. Voor de productie tussen 1640 en 1929 zijn zogenaamde Noborigama ovens gebruikt. Dit zijn ovens met meerdere kamers, gebouwd op een helling van een heuvel, waarbij elke stookkamer op een andere hoogte ligt. Door het hoogteverschil wordt de hitte van de lagere stookkamers hergebruikt in de hogere stookkamers, een duurzame stookmethode al uit de 17e eeuw! Akemi is met prof. Ohashi en dhr. Nakano (conservator) het depot in Hasami ingegaan en heeft vondsten uit meerdere plaatsen bekeken die met zo’n Noborigama oven zijn gebakken. Van oorsprong werden in deze ovens juist het lokale aardewerk geproduceerd, een soort IKEA-porselein.
Toch zijn deze flessen speciaal voor de export ontwikkeld, maar wel in een eenvoudige en lokale stijl. Exportaardewerk, of vaatwerk speciaal voor de Europese markt, werd juist in die periode gemaakt in Arita. In het Kyushu Ceramic Museum in Arita is een vernieuwde opstelling gemaakt met export porselein waar Akemi uren naar kon kijken.
